یکی از سوالاتی که اکثرا برای رانندگان پیش می‌آید این است که خودروهایی با دنده دستی بهتر هستند یا دنده اتوماتیک؟ هر دو مدل این خودروها مزایا و معایب خاص خود را دارند که در زمان خرید باید این موارد را در نظر بگیرید. برخی از این موارد شامل ترجیحات شخصی، بودجه خرید خودرو و … هستند.
زمانی که به دنبال خرید یک خودرو جدید هستید، بهتر است که هم با مدل دنده دستی و هم با مدل اتومات یک تست درایو انجام دهید تا ببینید با کدام یک بیشتر راحت هستید و کدام با سلیقه شما سازگار است. در حالی که یک گیربکس دستی کنترل بیشتری روی خودرو به شما می‌دهد و می‌تواند تجربه سواری بهتری در اختیار شما قرار دهد، رانندگی با یک خودروی اتومات بسیار راحت‌تر میباشد.
گیربکس مناسب برای شما می‌تواند به عوامل زیادی بستگی داشته باشد. همه چیز از نوع رانندگی گرفته تا میزان نیروی موتور و این که آیا راحتی و آسایش را به پرفورمنس بهتر ترجیح می‌دهید روی تصمیم شما تأثیر گذار خواهد بود.
در این مقاله به بررسی تفاوت‌های کلیدی خودروهای دنده معمولی با دنده اتوماتیک می‌پردازیم تا بتوانید انتخاب مناسبی داشته باشید.
آشنایی با سیستم انتقال قدرت خودرو
در یک موتور احتراق داخلی، بیشترین توان و نیرو تنها در دور موتور مشخصی به دست می آید. با توجه به این مشکل، کنترل سرعت چرخ ها توسط اتصال مستقیم موتور به چرخ ها ایده ی هوشمندانه ای نخواهد بود و با این کار بازدهی موتور پایین خواهد آمد.
پس با توجه به آن چه گفته شد نیاز به یک سیستم انتقال قدرت خواهیم داشت تا همواره از ماکسیمم بازه ی موتور بتوان استفاده کرد. پس سیستم انتقال قدرت خودرو، وظیفه ی انتقال قدرت تولید شده توسط موتور به چرخ ها و در نتیجه حرکت خودرو را بر عهده دارد. قطع و وصل قدرت، تغییر توان موتور و تنظیم دور چرخ ها از جمله وظایف مهم سیستم انتقال قدرت بوده که هر یک از اجزای گیربکس آن را برعهده دارند.
آشنایی با سیستم انتقال قدرت خودرو
گیربکس چیست؟
گیربکس در واقع عامل انتقال انرژی از یک دستگاه به دستگاه دیگر است. روش عملکرد گیربکس، روش مکانیکی است و با هدف افزایش گشتاور (نیرویی که در اثر پیچانده شدن یا خم شدن ماده جامد به وجود می‌آید) و کاهش سرعت استفاده می‌شود. این قطعه در اتصال محور قدرت قرار دارد و باهدف ایجاد یک تغییر زاویه راست در این جهت استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در انواع وسایل نقلیه یا وسایلی مانند هلیکوپتر یا ماشین چمن‌زنی هر دنده یک سطح از نیروی مورد نیاز را تأمین می‌کند.
گیربکس، جزء جدایی ناپذیر هر خودرویی با موتور احتراق داخلی است. گیربکس انتقال و تبدیل گشتاور از موتور به چرخ ها و همچنین انتقال نیرو به سایر واحدها و تجهیزات اضافی را انجام می دهد. در موتورهای الکتریکی فواصل سرعت و توان بسیار گسترده بوده و با قدرت جریان تنظیم می شود اما برای موتورهای احتراق داخلی چنین فواصلی در دسترس نیست بنابراین روی خودروها گیربکس نصب می گردد.
گیربکس چیست
انواع گیربکس
با پیشرفت تکنولوژی گیربکس‌ها نیز دچار تحول بسیاری شدند و فقط از مدل اتوماتیک این قطعات چندین مدل به صنعت خودروسازی عرضه شده است:
- دنده‌ی دستی
- گیربکس نیمه اتوماتیک یا گیربکس TipTronic
- گیربکس اتوماتیک
- گیربکس ترکیبی یا گیربکس S Tronic
- گیربکس CVT یا گیربکس XTronic
- گیربکس DCT یا گیربکس دو کلاچه
تفاوت دنده دستی و دنده اتومات چیست؟
نحوه عملکرد خودرو دنده اتومات
به‌طور کلی میان مردم گیربکس‌ها به دو مدل اتوماتیک و دنده‌ای شهرت دارند. از طرفی نحوه عملکرد بیشتر این گیربکس‌ها بسیار بهم نزدیک است و عملکرد آنها به نوع موتور بکار رفته در خودرو بستگی دارد.
نحوه عملکرد خودرو اتومات به این صورت است که وقتی دنده خودرو روی حالت درایو قرار گیرد و به پدال گاز فشار وارد شود؛ جعبه دنده کار تنظیم سرعت و تعویض دنده را به عهده دارد. این کار به واسطه دو بخش مهم صورت می‌گیرد که یکی از آنها مبدل گشتاور است. مبدل گشتاور نیز از دو بخش تشکیل شده یک پروانه که به میل لنگ و موتور وصل و دیگری توربین که به میله ورودی گیرنده قدرت متصل می‌شود.
هنگامی که موتور به گردش در می‌آید پروانه شروع به چرخیدن می‌کند و سال که درون یک محفظه قرار گرفته را به چرخش در خواهد آورد که به چرخش توربین منجر می‌شود. بین دو قطعه پروانه و توربین یک استارت وجود دارد که به کند و تند شدن سرعت خودرو کمک می‌کند.
هنگامی که پدال گاز فشرده می‌شود باعث چرخش بیشتر مایع درون توربین خواهد شد؛ بنابراین قدرت و سرعت تولیدی افزایش می‌یابد. در نهایت سنسورهای هوشمند فرمان را به چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای انتقال می‌دهند که هر کدام با فرم خاص خود وظیفه تغییر اتوماتیک در سرعت خروجی به چرخ‌ها را به عهده دارند.
نحوه عملکرد دنده اتومات
خصوصیات مثبت گیربکس اتوماتیک
- وقتی با اتومبیل اتوماتیک شروع به راندن میکنید اولین چیزی که متوجه خواهید شد این است که رانندگی با آن بسیار راحت تر است. بدون نیاز به فشار دادن کلاچ یا یافتن دنده مناسب.
- رانندگی در ترافیک آهسته یا توقف سریع با استفاده ازخودرو اتوماتیک آسان تر می شود. همچنین انتقال بسیار نرم تری بین دنده ها وجود دارد که منجر به سواری دلپذیرتر می شود.
- دارا بودن عمر طولانی در صورت رعایت توصیه‌های سازنده
خصوصیات منفی گیربکس اتوماتیک
- قیمت آن از یک خودرو دستی گرانتر است.
- سیستم انتقال قدرت دارای قطعات متحرک بیشتری است که منجرمیشود هزینه تعمیرات بیشتر باشد.
- رانندگی چندان سرگرم کننده نیست ، گرچه این موضوع ذهنی است.
نحوه عملکرد خودرو دنده دستی
نحوه عملکرد خودرو دنده دستی یا معمولی را این گونه می‌توان بیان کرد که در واقع انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها توسط دنده خودرو، کلاچ، فلایول و چند قطعه دیگر صورت می‌گیرد.هنگامی که به پدال کلاج فشار وارد میکنید صفحه کلاج از صفحه فلایویل جدا می‌شود و در نتیجه ارتباط بین موتور و جعبه دنده قطع می‌شود؛ این عمل موجب می‌شود قدرت موتور به جعبه دنده خودرو انتقال پیدا نکند در این صورت باید دنده را عوض کنید.
به بیان ساده‌تر دنده دستی که به آن سیستم انتقال دستی یا استاندارد می‌گویند. در این سیستم راننده باید از اهرم دنده و کلاچ برای عوض کردن دنده استفاده کند. بخش اصلی دنده زیر کاپوت خودرو قرار می‌گیرد، که در این بخش مجموعه از شفت‌ها و چرخ دنده‌ها روی محورهای جلو و عقب به حرکت در می‌آیند.
نحوه عملکرد دنده دستی
خصوصیات مثبت گیربکس دستی
- نکته اصلی مثبت در رانندگی با اتومبیل دستی این است که شما کنترل بیشتری بر خودرو دارید. می خواهید از دنده دو به چهار تغییر سرعت دهید؟ کافیست پایتان را بیشتر بر روی پدال فشار دهید.
- همچنین حتما میدانید که به طور متوسط قیمت اتومبیل های دستی از اتومات کمتر است. این می تواند تا حد زیادی به این معنا باشد که خودرو اتوماتیک از محبوبیت کمتری برخوردار است، بنابراین تقاضای زیادی برای آنها وجود ندارد.
- بعلاوه برای بعضی از رانندگان، فقط زمانی احساس رضایت میکنند که خودشان دنده را عوض کنند. ترک برخی از عادت ها دشوار است و در هنگام تعویض دنده میزان رضایت خاصی وجود دارد.
خصوصیات منفی گیربکس دستی
- در ترافیک سنگین رانندگی با گیربکس دستی خسته کننده میباشد.
- یادگیری رانندگی با خودرو دستی مشکل تر است.
- در سراشیبی و سربالایی ها نگه داشتم و حرکت خودرو از حالت سکون دشوار است.
- تعداد کمی از خودرو های پیشرفته دارای گیربکس دستی هستند.
همچنین می توانید مقاله “نکات رانندگی در ترافیک سنگین” را نیز مطالعه نمایید.
تفاوت گیربکس اتوماتیک و دستی در مصرف سوخت
در خودروهای با گیربکس اتوماتیک زمانی که پشت چراغ قرمز و یا درگیر ترافیک های سنگین هستید، تا زمانی که دنده را به حالت پارک تغییر ندهید ارتباط بین موتور و جعبه دنده حفظ می شود. همچنین موتور نیروی بیشتری صرف خواهد کرد که باعث مصرف سوخت بیشتر می شود. اما با مرور زمان ضریب دنده در گیربکس ها بهینه شده است. گیربکس اتوماتیک بهترین ضریب دنده را با توجه به دور موتور تنظیم می کند. در نتیجه از بالا رفتن بی مورد دور موتور جلوگیری خواهد کرد. این امر باعث کاهش مصرف بنزین در سرعت های بالا خواهد شد. پس گیربکس های اتوماتیک مصرف سوخت کمی نسبت به گیربکس دستی دارند.
تفاوت گیربکس اتوماتیک و دستی در مصرف سوخت
تفاوت گیربکس اتومات و دستی در قدرت
تفاوت اصلی در قدرت این دو گیربکس در نحوه انتقال نیرو به چرخ‌ها است. قدرت موتور به‌طور مستقیم روی عملکرد گیربکس تاثیر خواهد گذاشت. اگر یک خودرو موتوری ضعیف یا معمولی دارد، گیربکس دنده دستی برای آن ماشین بهترین انتخاب خواهد بود. در چنین ماشینی جعبه دنده دستی به خوبی نهایت قدرت موتور را به چرخ‌ها خواهد رساند تا عملکرد خوبی را به نمایش بگذارد.
گیربکس‌های اتومات معمولا با توجه به سرعت و شتاب خودرو بهترین دنده را انتخاب میکنند. اما در اکثر گیربکس‌های رایج (مخصوصا در ایران) تنظیم و عملکرد آنها به گونه‌ای تا بسیار محتاط باشند. به همین دلیل است که تعداد تعویض دنده در خودروهای دنده اتوماتیک بسیار بالا است، در نتیجه انرژی و سوخت قابل توجه‌ای هدر می‌رود. از طرف دیگر گیربکس دستی همه تصمیمات را در اختیار راننده می‌گذارد تا در شرایط مختلف انتخاب‌ها متفاوتی داشته باشد. برای مثال عبور از جاده سراشیبی یا هنگام سبقت گرفتن یک جعبه دنده دستی در اکثر ماشین‌ها عملکرد بهتری خواهد داشت. اما گیربکس اتوماتیک در خودروهای شش یا هشت سیلندر با یک موتور قدرتمند عملکرد عالی خواهد داشت و حداکثر توان خروجی موتور را به نمایش خواهد گذاشت.
رانندگی در جاده‌های کوهستانی با خودروی دنده‌ای بهتر است
یکی از مشکلاتی که خودروهای دنده اتومات با آن مواجه هستند، رانندگی در سربالایی‌ها و جاده‌های شیب دار است، یعنی رانندگی با خودروی دنده اتوماتیک در جاده‌های کوهستانی به شما کمکی نخواهد کرد و باید مثل یک خودروی دنده‌ای رانندگی کنید. وقتی در سربالایی جاده قرار دارید، خودرو به قدرت و توان بیشتری نیاز دارد؛ در این موقعیت شما باید خودرو را در حالت D3، D2 و یا D1 قرار دهید تا ماشین گشتاور بیشتری داشته باشد و از تغییرات بیش از حد دنده در حالت اتوماتیک و بروز مشکلات فنی خودرو جلوگیری کنید.
هزینه گیربکس اتوماتیک و دنده‌ای؛ کدام کم خرج تر است؟
اگر اولین معیار را قیمت خودرو در نظر بگیریم، طبیعتا خودرو دنده دستی قیمت پایین‌تری داشته و به‌طور کلی مدل ارزن‌تری است. از نظر صرف هزینه سوخت نیز گیربکس دستی عملکرد بهتری دارد و مصرف سوخت بنزین آن کمتر است. در قسمت نگهداری و تعمیرات باید دانست که گیربکس اتوماتیک مهندسی و ساختار پیچیده‌تری داشته و هزینه و زمان تعمیر آن بیشتر خواهد بود.
از نظر هزینه نگهداری، مخارج و تاثیر روی قیمت خودرو، گیربکس‌های دنده دستی کاملا کم خرج‌تر بوده و مقرونه به صرفه‌تر هستند. هرچند نباید فراموش کرد که گیربکس اتوماتیک یک آپشن لوکس در خودرو محاسبه می‌شود، بنابراین نباید انتظار یک کالا با قیمت و هزینه پایین را داشت.
در ویدیو زیر تفاوت دنده دستی و اتومات توضیح داده شده است.
مهمترین تفاوت بین این دو گیربکس عبارتند از:
- در گیربکس دستی راننده از کلاچ برای تعویض دنده استفاده می‌کند در حالی که خودرویی با گیربکس اتوماتیک دنده‌ها را به طور خودکار بر اساس دور موتور تنظیم می‌کند. به همین دلیل است که یکی از گیربکس‌ها اتوماتیک و دیگری دستی نامیده می‌شوند.
- مصرف سوخت توسط خودروهای دنده دستی کمتر است اما گیربکس اتوماتیک گاز بیشتری مصرف می‌کند. این یک نکته مهم در هنگام تصمیم‌گیری خرید در مورد نوع خودرو برای خرید است. یک خودروی اتوماتیک به دلیل مصرف سوخت بیشتر، هزینه‌های بسیار بیشتری خواهد داشت.
- اگر از گیربکس دستی استفاده کنیم، کنترل بیشتری بر ماشین می‌دهد، اما رانندگی با ماشین دستی همیشه راحت نیست. گیربکس اتوماتیک کنترل کمتری روی خودرو می‌دهد اما راحتی را می‌دهد. تمرکز زیادی در گیربکس دستی لازم است زیرا راننده باید از هر دو پا و هر دو دست برای رانندگی ماشین استفاده کند اما در گیربکس اتوماتیک پای چپ آزاد است.
- در گیربکس دستی راننده از کلاچ برای تعویض دنده‌ها استفاده می‌کند در حالی که خودروی اتوماتیک دنده‌ها را به طور خودکار بر اساس دور موتور تنظیم می‌کند.
- یک ماشین دنده دستی سوخت کمتری نسبت به ماشین اتوماتیک مصرف می‌کند.
- رانندگی با ماشین اتوماتیک راحت‌تر است.
- اتومبیل‌های با گیربکس معمولی ارزان‌تر از همان اتومبیل با گیربکس اتوماتیک هستند. هزینه‌های تعمیر و نگهداری دیگر نیز برای خودروهای اتوماتیک بیشتر است.
- در گیربکس دستی راننده مسئول تعویض دنده است و تمرکز زیادی لازم است. برای راندن ماشین‌ها هم پا و هم دست لازم است. در خودروهای گیربکس اتوماتیک دنده‌ها به طور خودکار تغییر میکنند و پای چپ در هنگام رانندگی آزاد است.
- خودروهای گیربکس اتوماتیک بیشتر از خودروهای دنده دستی در ورزش استفاده می‌شوند.
- خودروهای گیربکس اتوماتیک محبوبیت بیشتری دارند و به طور متوسط بیشتر از خودروهای دنده دستی خریداری می‌شوند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.